Omgaan met eenzaamheid tijdens de feestdagen

We geven je graag inzicht in het gevoel van eenzaamheid tijdens de feestdagen. En het ontstaan van eenzaamheid. Daarnaast geven we je handvatten mee om met eenzaamheid om te gaan.

Hoe voelt eenzaamheid?

Eenzaamheid is niet hetzelfde als alleen zijn. Een eenzaam gevoel kan ontstaan doordat er een (groot) verschil zit tussen het sociale contact dat je hebt en dat je zou willen hebben. Het gaat hier niet alleen om kwantitatief contact (hoeveelheid mensen waar je mee omgaat) maar ook om kwalitatief contact (in hoeverre kun jij goed praten met deze mensen). Iemand kan zich bijvoorbeeld alleen voelen in sociale situaties of eenzaam doordat die geen diepe emotionele connecties ervaart,

Eenzaamheid kan gepaard gaan met gevoelens van isolatie, verlatenheid en het idee dat niemand om je geeft of begrijpt wat je doormaakt.

Hoe ontstaat eenzaamheid?

Eenzaamheid kan verschillende oorzaken hebben. Soms ontstaat het door externe factoren, zoals het verlies van dierbaren, veranderingen in sociale kringen of verhuizen naar een nieuwe omgeving. Ook kan het voortkomen uit interne factoren, zoals een laag zelfbeeld, sociale angst of depressie. Daarnaast kunnen de feestdagen een gevoel van eenzaamheid versterken doordat ze vaak gepaard gaan met hooggespannen verwachtingen en het idee dat iedereen om je heen gelukkig en verbonden is.

Hoeveel mensen ervaren eenzaamheid?

Eenzaamheid is geen zeldzaam gevoel. Je bent dus niet eenzaam in je gevoel van eenzaamheid. In Nederland geeft maar liefst 49% van de volwassenen aan zich eenzaam te voelen, waarvan 14% zich sterk eenzaam voelt. Eenzaamheid komt onder alle leeftijdscategorieën voor, zie de grafiek hieronder. Van de 12- tot 16-jarige scholieren voelt 12% zich eenzaam (2021); vooral meisjes geven aan zich vaak of altijd eenzaam te voelen.

Wat kun je doen tegen eenzaamheid?

Eenzaamheid kan zich een korte of langere periode voordoen, zoals alleen tijdens de feestdagen. Heel veel mensen ervaren weleens eenzaamheid, zoals je hierboven hebt gelezen. Er is dus niets ‘mis’ met je als je je eenzaam voelt. Het kan je helpen om te accepteren dat dit gevoel menselijk is en bij het leven hoort. Vaak gaat dit gevoel ook weer voorbij. We hopen dat dit stukje inzicht je al iets helpt.

En we geven je graag wat handvatten om eenzaamheid te verminderen:

1. Zoek verbinding: Probeer actief contact te maken met anderen, bijvoorbeeld door familie of vrienden op te zoeken, deel te nemen aan sociale activiteiten of vrijwilligerswerk te doen. Vaak zijn er ook lokale initiatieven speciaal gericht op mensen die zich eenzaam voelen tijdens de feestdagen.

2. Check je gevoel: Zoals je al las hebben veel mensen te maken met eenzaamheid. Dit is een heel normale menselijke emoties. Dit inzicht kan al troost bieden. Probeer daarnaast te focussen op wat er wel goed gaat op dit moment in plaats van wat er ontbreekt. Door dankbaarheid te oefenen en kleine successen te vieren, kun je meer voldoening ervaren.

3. Maak gebruik van technologie: Hoewel technologie regelmatig wordt gezien als oorzaak van eenzaamheid, kan het ook helpen om met anderen te verbinden. We hebben het dan bijvoorbeeld over videobellen met dierbaren die ver weg zijn. Of prettige, steunende online communities met gelijkgestemden (check Reddit bijvoorbeeld). Of start zelfs je eigen blog waarop je je jouw ervaringen deelt – om zo ook weer anderen te helpen met hun eenzaamheid. Probeer wel om niet al je contact puur online te laten verlopen. Als mens zijn we nou eenmaal kuddedieren, vanuit de evolutie. En we hebben behoefte aan het gevoel van bij een groep horen.

4. Zorg goed voor jezelf: Eenzaamheid kan een negatieve invloed hebben op jouw mentale en fysieke gezondheid. Zorg daarom goed voor jezelf door voldoende te bewegen, gezond te eten, genoeg te slapen en tijd te nemen voor ontspanning en plezier. Wees mild voor jezelf en blijf onthouden: je eenzaam voelen is normaal en het gaat vaak weer voorbij.

5. Stap buiten je comfortzone: Heb jij weleens in je eentje geluncht of gedineerd in een restaurant? Of ben je weleens in je eentje naar de bioscoop gegaan? Dit kan als een enorme drempel voelen. Omdat je ervan overtuigd bent dat iedereen naar je kijkt en ziet dat je alleen bent. Maar mensen zijn eigenlijk helemaal niet zoveel met jou bezig. En vaker wel dan niet vinden mensen het juist stoer als je dingen in je eentje durft te ondernemen. Zo kun je alsnog die dingen doen die je leuk vindt. En je onder de mensen begeven, zonder dat je daar per se een ander voor nodig hebt. Dit kan helpen om het gevoel van eenzaamheid te verminderen. Omdat je bij andere mensen bent. Of omdat je spontaan iemand leert kennen waar je misschien wel een diepe connectie mee hebt.

Tips voor eenzaamheid tijdens de feestdagen

Speciaal voor de feestdagen hebben we nog wat extra tips bij eenzaamheid:

1. Plan iets leuks: Organiseer zelf iets gezelligs, zoals een spelletjesavond met vrienden of familieleden, of nodig mensen uit om samen te eten. Of ga naar een buurthuis: vaak worden er juist rond deze tijd allerlei activiteiten aangeboden om mensen met elkaar te verbinden. Door actief initiatief te nemen kun je voorkomen dat je in een isolement raakt.

2. Doe vrijwilligerswerk: Vrijwilligerswerk doen tijdens de feestdagen kan niet alleen zorgen voor verbinding met anderen, maar ook veel voldoening geven. Kijk naar lokale organisaties die vrijwilligers zoeken en doe iets goeds voor anderen.

3. Wees lief voor jezelf: Verwen jezelf met kleine cadeautjes, neem de tijd om jouw favoriete activiteiten te doen of maak een wandeling in de natuur. Geef jezelf toestemming om van de feestdagen te genieten, ook als je je eenzaam voelt.

Een praktische oefening:

Om af te sluiten willen we je graag een praktische oefening meegeven die je kan helpen bij het omgaan met eenzaamheid tijdens de feestdagen. Ga rustig zitten op een plek waar je je comfortabel voelt en sluit je ogen. Adem diep in en uit en concentreer je op jouw ademhaling. Visualiseer vervolgens een plek waar jij je gelukkig en verbonden voelt, dit kan een bestaande plek zijn of iets wat helemaal uit jouw verbeelding komt. Stel je voor hoe je daar bent, wie er bij jou is en welke activiteiten jullie samen ondernemen. Blijf zo lang als nodig in deze visualisatie totdat het gevoel van verbinding echt tot jou doordringt.

Tot slot

Hoewel het gevoel van eenzaamheid tijdens de feestdagen soms overweldigend kan zijn, is het belangrijk om te onthouden dat dit gevoel tijdelijk is en dat er altijd mogelijkheden zijn om verbinding te maken met anderen. Door actief contact te zoeken, het gevoel te accepteren en goed voor jezelf te zorgen, kun je minder last krijgen van eenzaamheid. Onthoud ook dat jij niet alleen bent in je eenzame gevoelens – er zijn mensen die om jou geven en bereid zijn om naar jouw verhaal te luisteren.

Daarnaast heb je altijd jezelf als gezelschap. Door je eigen beste vriend(in) te worden, kun je het gevoel van eenzaamheid tijdens de feestdagen ook wat verzachten.

Check de Mirro-module Eenzaamheid voor meer inzichten en praktische handvatten. Anoniem en gratis via jouw zorgverzekeraar, werkgever of onderwijsinstelling.

Een op de vier studenten voelt zich eenzaam

Maar liefst een op de vier studenten voelt zich eenzaam, blijkt uit onderzoek van de Radboud Universiteit. Met de huidige coronacrisis wordt dit getal alleen maar hoger. Wat niet helpt, is dat het voor veel jongeren nog een taboe is om over eenzaamheid te praten.

Eenzaamheid verminderen in de samenleving is een flink vraagstuk die al jaren op de politieke agenda staat. De pijlen werden hierbij vooral op de oudere populatie gericht, in ieder geval in de voorgaande jaren. Wat nog miste was een interventie gericht op de eenzaamheid onder studenten.

Eén van de stappen die genomen kan worden in het verminderen van eenzaamheid bij studenten is door de Radboud Universiteit al aangestipt: meer openbare plekken waar studenten op een informele manier samen kunnen komen.

In de huidige tijd is het fysieke aspect lastig. Daar kan onze module Eenzaamheid hopelijk bij helpen. Binnen deze module wordt een heel thema gewijd aan omgaan met eenzaamheid, inclusief oefeningen waar je zelfstandig mee aan de slag kunt.

Aandacht voor de mentale fitheid van studenten

Onderwijsinstellingen die gebruikmaken van de Mirro-modules kunnen deze in het Nederlands en in het Engels aanbieden aan hun studenten. Voor de studenten zelf is het gratis. Zij kunnen de module online en anoniem doorlopen, op een moment dat het hen uitkomt.

Maak je als onderwijsinstelling nog geen gebruik van onze modules? Vraag nu een proefaccount aan!